خوابگردی در کودکان
خوابگردی و راه رفتن در خواب یک پدیده در دوران کودکی است که۳۰ درصد از کودکان چهار تا شش ساله به آن مبتلا هستند و میزان شیوع این اختلال در پسران بیش از دختران است. با ویکی ناب همراه باشید تا با خوابگردی در کودکان آشنا شوید.
خوابگردی
وهله های خوابگردی در جریان خواب عمیق با امواج کند آغاز می شوند. در اغلب موارد خوابگرد در ثلث اول خواب (دو تا سه ساعت بعد از خواب ) بر می خیزد و به خوابگردی می پردازد. چهره وی بی حالت و نگاه او ثابت است، به کوشش های اطرافیان برای بیدار شدن پاسخ نمی دهد و پس از بیدار شدن ( بلافاصله بعد از وهله ی خوابگردی یا صبح روز بعد) هیچ چیز از ماجرای شب گذشته را به خاطر نمی آورد یا خاطره بسیار محدودی از آن دارند.
رفتارهایی که در خلال خوابگردی بروز می کنند
گاهی خوابگرد فقط در رختخواب می نشیند، به اطراف خود نگاه می کند، پتو یا لحاف را روی خود می کشد. گاهی به فعالیت های پیچیده تری مانند باز کردن درب بسته با کلید و حتی خطرناک، همچون بیرون رفتن از منزل می پردازد. بخصوص در کودکان، خوابگردی ممکن است با رفتارهای نامتناسب و اعمالی ناشایست (مانند ادرار کردن در کمد لباس) همراه باشد. در خلال وهله های خوابگردی، افراد می توانند حرف بزنند و حتی به پرسش ها پاسخ دهند اما گفتار آنها نامنسجم است. چشمان خوابگردها باز است، اما بسان زمان بیداری نیست و غالبا فکر می کنند در مکانی به غیر از اتاق خواب خود و منزل هستند.
وهله های خوابگردی
هر وهله از خوابگردی از چند دقیقه تا نیم ساعت طول می کشد. در هر سنی که کودک به راه بیفتد، خوابگردی می تواند بروز کند اما معمولا نخستین وهله های آن بین ۴ تا ۸ سالگی آغاز می شوند و میزان شیوع آن در حدود ۱۲ سالگی به حد بیشینه خود می رسد. معمولا خوابگردی دوره کودکی، در آغاز نوجوانی و در حدود ۱۵ سالگی از بین می رود اما در پاره ای از موارد نیز پس از قطع خوابگردیِ کودکی، با عود مجدد آن در بزرگسال جوان مواجه می شویم. تحقیقات نشان می دهند که اگر خواب گردی کودک از ۹ سالگی به بعد شروع شود، محتمل است که در بزرگسالی نیز ادامه یابد، لذا بهتر است، خوابگردی را جدی گرفت و درصدد درمان آن برآمد.
آیا کودکی که خوابگردی می‌کند، مشکلی جدی دارد؟
با مشاهده این رفتار از سوی کودک، والدین نگران می‌شوند که حتما مشکلی وجود دارد. تحقیقات نشان می‌دهند که اغلب این کودکان فاقد مشکلات عاطفی یا روانی هستند. راه رفتن در خواب به خودی خود در طول دوره بلوغ از بین می‌رود، اما گاهی بیشتر ادامه می‌یابد. حدود ۱۸ درصد از افراد در نقطه ای از زندگی خود دچار این اختلال بوده اند.
دلایل خوابگردی
اگر چه عواملی مانند: خواب نامنظم، خواب ناکافی و یا محرومیت از خواب، خوابیدن در محیطی شلوغ، خستگی مفرط، بیماری و یا داشتن تب بالا، پر بودن مثانه، مصرف برخی از داروها، میگرن و آسیب به سر را در بروز خوابگردی دخیل هستند، اما هنوز شناخت دقیقی از دلایل خوابگردی در دست نیست.
چطور خانه را برای کودکی که دچار خواب گردی است، ایمن کنیم؟
راه رفتن در خواب به خودی خود خطرناک نیست. اما باید مراقب بود که فرد به خود یا دیگری (برای مثال، با رانندگی کردن) آسیب نزند یا کودکان با بیرون رفتن از خانه گم نشوند. با راهکارهای زیر محیط را برای فرد ایمن کنید:
- سعی کنید تا حد امکان کودکان را از خواب بیدار نکنید، زیرا می‌ترسد یا حتی ممکن است جیغ بزند. به آرامی او را به تختش راهنمایی کنید.
- تمام درها و پنجره های را قفل کنید و همچنین بهتر است یک قفل اضافه نیز به هر کدام بزنید. کلیدها را از دسترس فرد دور نگه دارید.
- برای جلوگیری از افتادن، کودک را در تختخواب دو طبقه نخوابانید.
- تمام اشیای شکستنی را از دسترس کودک دور کنید.
- موانع را از مسیر اتاق کودک و خانه دور کنید.
- جلوی در اتاق کودک و نیز راه پله ها، دروازه های ایمنی نصب کنید و شب ها آن را قفل کنید.
نتایج تحقیقات
ده تا بیست درصد از خواب گردی های کودکان بیشینه ارثی و خانوادگی دارد. برخی از محققان به تفاوت نسبتا قابل ملاحظه ای از لحاظ درجه واکنش پذیری هیجانی بین کودکان بهنجار و کودکان خوابگرد اشاره می کنند. همچنین وجود مولفه های استرس، اضطراب و افسردگی نیز خاطر نشان شده است. برخی دیگر از محققان، خوابگردی را به عدم رشد دستگاه های عصبی و اندامی نسبت می دهند و گروهی دیگر نیز معتقد به وجود عامل عضوی وخیم تری هستند و حتی آن را معادل صرع می دانند.
روش های درمان خوابگردی
۱. از جمله:
- خواب کافی
- مدیتیشن و تمرینات آرامش بخشی
- پرهیز از محرک های سمعی و بصری قبل از خواب
- خوابیدن در جای امن
- کاهش مصرف کافئین و تخلیه مثانه و روده قبل از خواب
- قرار دادن زنگ هشدار باز شدن برای تمام درها و پنجره ها
- عدم مصرف مایعات در ساعت های منتهی به خواب
- آرام نگه داشتن محیط خواب، کم کردن نور و نویز
۲. دارو درمانی
راه رفتن در خواب می‌تواند به دلیل وجود یک بیماری زمینه ای مانند رفلاکس معده، آپنه خواب، بیماری پای بیقرار، یا تشنج باشد. دارو درمانی زمانی ضروری است که:
- احتمال بروز آسیب جدی است
- رفتارهای فرد موجب بیخوابی خانواده و کاهش کیفیت خواب در طول روز شده است
- سایر روش های درمانی موثر نبوده است
مصرف دارو معمولا ۳ تا ۵ هفته کافی است.
۳. بیداری پیش بینی شده
در این روش، حدود زمان خواب گردی فرد در نظر گرفته می‌شود و ۱۰ تا ۲۰ دقیقه قبل از آن شخص را بیدار می‌کنند و در طول مدتی که معمولا راه رفتن در خواب ادامه می‌یابد، او را بیدار نگه می‌دارند. اگر با وجود تغییرات و استفاده از روش های فوق، تغییری در خوابگردی فرد به وجود نیاید، مراجعه به روانشناس بالینی ضروری می باشد. روانشناس با بررسی عوامل زمینه ساز راه رفتن در خواب نظیر اضطراب و ارائه راهکارهایی برای مدیریت استرس به رفع این مشکل کمک خواهد کرد. در صورت نیاز به دارو درمانی، روانشناس شما را به روان پزشک ارجاع خواهد. روان پزشک با تجویز داروهای آرام بخش و ضدافسردگی به بیمار کمک می‌کند.
